हात आणि बोटं - कलाकाराची


आज वसूबारसपिवळा झब्बा आणि पांढरा शुभ्र लेंगा घालूनशुचिर्भूत (निर्दोषनिर्मळ,निष्कलंकपवित्रशुद्धस्वच्छहोऊनसौदीअरेबियन 'उदचा फवारा मारून मी नवरचना शाळेत पोहचलोउल्का आहे बरोबरगल्लीतच कार्यक्रम आहे मग गर्दी केलीच पाहिजेअंधाऱ्या कुंद वातावरणात 'लावला जात होता आणि पदन्यासाची तयारी पूर्ण झाली होतीबहुदा दोन वर्षानंतर रेखाताई आणिविद्याताई 'नाचाचा - नृत्याचाकार्यक्रम सालाबादप्रमाणे दिवाळीच्या सकाळी साजरा करत होत्याआपापल्या विदयार्थींनींना घेऊननाशिकवर निसर्ग थंडीचा एक एक पदर टाकत थंडी वाढवत आहेमन हळू हळू प्रसन्न होऊ लागलंनृत्य हा अवकाशातला आकृतिबंधआहे आणि वास्तूचित्र  शिल्प या कलांप्रमाणे अवकाशबद्ध लय त्यात साधली जातेश्राव्य  दृश्य अशा दोन्ही अंगांची लय साधणारीनृत्य या कलेचा उत्तुंग अविष्कार झाल्यावर भैरवी सुरु झाली आणि कळलं की दीडतास झालाआज मला विशेष करून हस्तमुद्रा जास्तभावल्यानृत्य करीत असताना हाताच्या बोटांचा जो विशिष्ट आकार साधण्यात येतोत्याला नृत्यमुद्रा अथवा हस्तमुद्रा असे म्हणतातनृत्यात भावाभिव्यक्तीसाठी नर्तक किंवा नर्तकीला हस्तमुद्रेचाच आधार घ्यावा लागतोइतकेच नव्हे तरहस्तमुद्रेच्या विनियोगानेनृत्यातील विविध ‘करणांना (पोझेसअधिक सौंदर्य प्राप्त होतेकलाकार काय जबरदस्त चैतन्य ओततात या हातात अन बोटातदगडातील शिल्पांकडे नीट पहाशिल्पकाराने लांबसडक बोटांकडे विशेष लक्ष दिलेलं असतंइतकं कीकमनीय बोटं मुलायम सुद्धा आहेहे मनास जाणवतंयेथे जोडलेली चित्रफीत पहा


कार्यक्रम संपल्यावर मी उल्काला म्हणालो - मी जरा कलाकाराला भेटून येतोका कुणास ठाऊकमी जेंव्हा अतीव आनंदात असतो तेंव्हामला 'दुःखीमाणसं आठवतातया कलाकाराला असाध्य रोगानं गाठलं आहेतीन वर्षांपासूनहा कलाकार चित्रकार आहेमाझ्यावर'विशेषलोभ आहेम्हणून गेलो त्याच्याकडे सात वाजताथोडा आनंद द्यायलाहा कलाकार स्वामी समर्थ भक्त आहेसमर्थांच्याकेंद्रांमध्ये जी आठ बाय आठ साईझची समर्थांची चित्र आहेत ती या कलाकाराने 'चितारलीआहे - ऑइल पेंटिंग्स आहेत तीदर्शनघेणाऱ्यास 'स्वामीआपल्या समोर बसले आहेत असं वाटतं - इतका 'जिवंतपणासाधतो हा चित्रकारवयाच्या ७० राव्या वर्षी सुद्धा हा'रियाझकरतोअव्याहत पेन्सिल स्केचिंग चाललेलं असतं


आज मात्र कलाकार निस्तेज होऊन पडला होतापण मला पाहिल्याबरोबर त्याला 'उभारीआलीडोळे लकाकलेमी त्याचा कृश हातहातात घेतलात्याची ब्रश पकडणारी बोटं कुरवाळलीथोडी दाबलीयामुळे तो मंद हसला असा मला भास झालाकाहीतरी पुटपुटलाबहुदा हॅप्पी दिवाळी म्हणालामी कलाकाराच्या अगदी जवळ बसलो - असहाय्य शांततेतमन तर रडत होतं पण मी जाणीवपूर्वक डोळेकोरडे ठेवलेत्याच्या डोळ्यात बघत होतोविश्वाचे नियमन एका लयीने होत असतेमानवी हृदय परिपूर्ण लयीने स्पंदन पावले पाहिजेत्या स्पंदनातील अनियमितता म्हणजे रुग्णावस्थाकलाकार या अवस्थेत आहेमनविचार शाबूत आहे पण हात अन बोटं काम देईनाशीझालीतकाय भयंकर 'क्रूरताआहे ही


माझं मन मागे धावू लागलंआई वडील आणि गुरुजन या नंतर या 'कलाकारानेमाझ्यावर संस्कार केले आहेआम्हीं सख्खे आणि चुलतमिळून सात भाऊकलाकार हा आमचा सर्वात मोठा भाऊमी लहान असतांना कलाकाराने मला खूप सिनेमे दाखवले - सिनेसंस्कार केलेपाचवीत असतांना माझी 'हस्त व्यवसायची वही कलाकार करून देत असेफुलांची नक्षी कशी काढावी हे त्याने मला शिकवलेमाझ्याहाताला 'कॅलिग्राफी'साठी ज्या हातांनी 'वळणलावले तेच हात आज 'क्षीणझाले होतेफोटो कंपोझ कसा करावा याची प्रात्यक्षिकेआठवलीमाझं लग्न झाल्यावर 'उल्काची फोटो सेशन्सआठवली. .......


बहुदा वेदना असहाय्य झाल्या असतील म्हणून कलाकाराने हात उचलला ... बोटं .... पण आज त्या हातात चैतन्य नव्हतेब्रश नव्हता


कलाकाराच्या हातात चैतन्य असेल तर काय होऊ शकतं हे मी नृत्यात पाहिलंचैतन्य नसेल तर वेदना किती भयानक असतात हे बघतआहे




0/Post a Comment/Comments