पेमगिरी

 *पेमगिरी*

भव्य वडाच्या झाडाखाली तो मला सांगत होता *'काय सांगू साहेब, जिजाऊ माता एक दिवस अगोदर बाळंत झाली असती तर 'शिवनेरी' च्या ऐवजी 'पेमगिरी' प्रसिद्ध झाली असती! पण माताजीनीं एक दिवस अगोदरच 'सोयी' साठी पल्याड, शिवनेरी किल्ल्याकडे कूच केलं'. मी आश्चर्याने त्याच्याकडे बघितलं आणि संशयाने विचारलं 'तुला कसं रे माहित ?'. तो म्हणाला 'साहेब इतिहासात लिहिलं आहे अनआमचे बापजाते सांगत व्हते ना'.*

मला इतिहासावर जास्त चर्चा करण्यात स्वारस्य नव्हते कारण माझा 'वर्तमान' मला 'ये' म्हणत होता. आणि गावात येतांना मी 'पेमगिरीकिल्ला' या पाटीकडे अनावधाने दुर्लक्ष केलं होतो याची खंत वाटत होती. 'इतिहासाकडे' दुर्लक्ष करू नये. 

माझा मित्र 'राजाने' मला पेमगिरी येथील अति विशाल वडाच्या झाडाबद्दल सांगितलं होतं तेव्हांपासून 'पेमगिरी' माझ्या बकेट मध्येस्थिरावली होती. काल मी 'दिंडी' निम्मिताने पुण्याला सकाळी सहा वाजता निघालो - स्कुटरने. संगमेरला आल्यावर अचानक मनातआलं - चलो पेमगिरी. बॅकपॅकर लोक जास्त विचार करत नाही. गाडी घातली गावाकडे - ऑफरोडींग सुरु. चिखली, नांदुरी दुमालाओलांडलं अन पेमगिरी गावात पोहचलो. काय आहे पेमगिरी ला? पेमगिरीचा किल्ला प्रसिद्ध आहे. या किल्ल्याचं नाव शाहगड असं आहे. यादव राजांनी इ.स. २०० मध्ये हा बांधला होता. दिल्लीचा मुघल सम्राट शाहजहान आणि विजापूरची आदिलशाही या दोन सत्तांनीमिळून निजामशाही संपवली. त्यावेळी मूर्तझा या अल्पवयीन असलेल्या निजामशाहीच्या वारसदाराला गादीवर बसवून मराठा सुभेदारशहाजीराजे भोसले यांनी पेमगिरीच्या शाहगडावरुन ३ वर्षे राज्यकारभार चालवला असंही सांगितलं जातं. असो. 

मी पेमगिरी येथील महाकाय वटवृक्ष जो संगमनेर तालुक्याचे वैभव आहे ते बघायला आलो होतो. वडाचा 'विस्तार' दोन अडीच हेक्टरअसावा. भारतातील सर्वात मोठे वडाचे झाड कोलकात्याला आहे. या क्षणाला वड समोर आहे. शिरलो त्यांच्या पारंब्यात. अथांग शांतवाटत होतं. एक मंदिर होतं आणि त्याची पण आख्यायिका ऐकली. आसमंत खरंच झाडाने व्यापलं होता. खूप फोटो व्हिडीओ घेतले. वाटेवसरची गावं अन तेथली 'निवांत' माणसं बघितली. खेडी कशी जगतात हे बघणं उद्बोधक आहे. 

निघायची वेळ झाली होती. पेमगिरी गावात, आजूबाजूला, पर्यटकांचे लक्ष वेधून घेणारे अनेक डोंगर आहे. माझ्या पुढे दोन पर्याय होते. एक परत १५ किमी आल्यामार्गी परत जायचं. दुसरा पर्याय - सह्याद्रीत घुसायचं - कडे पठारावरून स्कुटर चालवायची. रस्ता अर्थातनिर्मनुष्य आणि खराब असणार. पण परत असा चान्स येणार नाही म्हणून मी गाडी डोंगराकडे वळवली. अन पुढचा प्रवास अप्रतिमझाला. या उन्हात पिवळा पडलेला निसर्ग अधिक सुंदर दिसू लागला. मी अगदी तीनचार वेळा डोंगर माथ्यावरून गाडी चालवत होतो. कधीकधी घाट उतरणं आणि चढणं अव्याहत चालू होतं. या वातावरणात आपण एकटं आहोत याचा आनंद वेगळा असतो. या आनंदालाएक भीतीची किनार पण असते. गाडी बंद पडली तर?  तर काय ? ... बघू पुढे ... बंद पडल्यावर. 

बत्तीस किलोमीटर स्कुटरिंग झाल्यावर मी परत हायवेला टच झालो. आटपलं एकदाचं 'पेमगिरी'